“Król bawełny” – Izrael Poznański

Izrael Poznański – urodzony 25 sierpnia 1833 r. w Aleksandrowie Łódzkim w rodzinie kupca Kalmana oraz Małki z Lubińskich. Wnuk kramarza Izaaka, który pochodził z miasta Kowal na Kujawach. Nazwisko Poznański zostało nadane rodzinie Kalmana przed narodzinami samego Izraela, regulowano wówczas kwestię żydowskich nazwisk – vide: Dlaczego żydowskie nazwiska brzmią po niemiecku.

Kalman osiedlił się w Łodzi w 1834 roku, na fali wzrastającego w Łodzi włókiennictwa , postanowił zamieszkać wraz ze swoją rodziną na Rynku Starego Miasta. Tam też prowadził swoją firmę, która w latach 40. XIX w. był jedną z największych i najlepiej prosperujących w Łodzi. Parał się on handlem towarami łokciowymi i artykułami korzennymi. Następne lata nie przyniosły jednak spodziewanych zysków i interes odziedziczył  najmłodszy syn – Izrael.  Sam Kalman razem z żoną postanowił przeprowadzić się do Płocka.

Akt urodzenia Izraela Poznańskiego - udostępniony dzięki uprzejmości łódzkiego Archiwum Państwowego
Akt urodzenia Izraela Poznańskiego – udostępniony dzięki uprzejmości łódzkiego Archiwum Państwowego

Umiejętności zarządzania przedsiębiorstwem, obycia w handlu, uczył się od najmłodszych lat. Znana jest historia, że Izrael w wieku kilkunastu lat jeździł po Łodzi sprzedając stare materiały. Jego środkiem transportu był mocno zniszczony wózek oraz wynędzniały koń. W późniejszych latach, kiedy Poznański stał się multimilionerem, złośliwi twierdzili, że nie posiadał nawet konia, a wózek ciągnięty był przez psy.

Rok przed przejęciem firmy ojca – w 1851 – ożenił się z Leonią – córką Mojżesza Hertza – kupca z Warszawy. Zawarto wówczas intercyzę przedślubną, w której zapisano, że pan młody – majster profesji tkackiej, wprowadza do małżeństwa posag w postaci manufaktury – wartej 500 rubli, zaś Leonia wniosła w posagu sklep z materiałami łokciowymi. Dla porównania – w Królestwie Polskim, w guberni lubelskiej, w powiecie janowskim w Księżomierzu – posiadłość: dom w dobrym stanie, zabudowanie gospodarskie i 14 morgów gruntu w jednym Izrael_Kalmanowicz_Poznańskikawałku – kosztowała około 1000 rubli.

Małżeństwo z Poznańskiego z córką Hertzów przyniosło mu także korzyść w postaci licznych kontaktów z innymi warszawskimi fabrykantami. Dzięki temu – a również dzięki własnym ambicjom – Poznański rozszerzył swoją produkcję tkanin w systemie nakładczym. Od 1859 r. zatrudniał już 75 pracowników,  którzy produkowali na 50 warsztatach ponad 100 tysięcy metrów bieżących tkanin.

W kolejnych latach zakład poszerzył swoją produkcję prawie czterokrotnie. Tak intensywny rozwój firmy zmusił Izraela do jej rozbudowy. Na gruntach położonych między ulicami Drewnowską i Ogrodową, według projektu Hilarego Majewskiego, została wzniesiona jedna z największych fabryk w Królestwie Polskim. Tkaniny były wysyłane do wielu miast Królestwa, a także na teren carskiej Rosji. Na Wszechświatowej Wystawie w Paryżu w 1878 roku prezentowane wyroby łódzkiego fabrykanta uzyskały brązowy medal. Fabryka stała się jednym z najlepiej wyposażonych zakładów przemysłu włókienniczego na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim.

Myli się jednak ten, kto myśli, że wzniesiony budynek mieścił w swoich murach tylko i wyłącznie zakład produkcyjny. Na ponad 30 hektarach znajdowały się:  tkalnie, przędzalnia, bielnik i apretura, farbiarnia, drukarnia tkanin i wykończalnia, oddział naprawy i budowy maszyn, ślusarnia, odlewnia i parowozownia, gazownia, remiza strażacka, magazyny, bocznica kolejowa oraz kantor fabryczny, pałac fabrykanta i budynki mieszkalne dla robotników.

Pod koniec XIX wieku Poznański przekształcał firmę w spółkę rodzinną, jednak pozycja Izraela była dominującą i to on był dożywotnim prezesem firmy. Zmarł 28 kwietnia 1900 roku, pochowano go w mauzoleum rodzinnym na cmentarzu żydowskim przy ulicy Brackiej. Przez niespełna 50 lat pochodzący z kupieckiej rodziny żydowskiej człowiek pomnożył swój majątek ponad 5 000 razy! Z zaledwie 2 150 (2 tys. 150) rubli do ponad 11 000 000 (11 mln)!

Po śmierci Izraela firmę przejął jego najstarszy syn Ignacy, który zmarł w 1908 r. Następnie spółką zarządzał zięć Poznańskiego. W latach 30. XX w. firma znalazła się w rękach włoskich przedstawicieli. Od tej pory Poznańscy nie mieli wiodącej pozycji w fabryce. W 1939 r. Niemcy zajęli fabrykę, wywłaszczyli polskich i żydowskich akcjonariuszy, przejęli włoskie udziały, i powierzyli ją w ręce łódzkich Niemców.


Źródło: Wikimedia Commons

Źródło metryki: Akta stanu cywilnego gminy żydowskiej w Aleksandrowie, sygn. 8., Facebook Archiwum Państwowe w Łodzi

 

Total
0
Shares
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Previous Article

Regulamin jazdy na rowerze z 1899 r.

Next Article

Regulamin czystości i porządku m. Wadowic z 1903 r.

Related Posts