Poszukiwania na Ukrainie najczęściej prowadzone są w tamtejszych archiwach. Jednym z archiwów, w których przodków poszukują Polacy, jest to w Równem. Warto więc wiedzieć, jakie dokumenty można w nim znaleźć i w jaki sposób są one uporządkowane.
Ten krótki przegląd na temat najważniejszych zbiorów archiwum w Równem niezbędnych w poszukiwaniach genealogicznych rozpocznę od ksiąg metrykalnych, z których najczęściej korzystamy w badaniach rodzinnych. Otóż akta kościołów rzymskokatolickich podzielone są na cztery dekanaty:
- Dekanat dubieński: najwięcej metryk z parafii w Dubnie (lata 1804–1933), Młynowie (lata 1853–1932), oraz z Ptyczy (lata 1848–1933),
- Dekanat krzemieniecki: najwięcej metryk z parafii w Krzemieńcu (lata 1827–1864) oraz z Radziwiłłowie (lata 1853–1911),
- Dekanat ostrogski: najwięcej metryk z parafii w Ostrogu (lata 1827–1938) oraz w Tajkurach (lata 1829–1938),
- Dekanat rówieński: najwięcej metryk z parafii w Bereżnym (lata 1829–1937), Korcu (lata 1827–1935) i w Międzyrzeczu (lata 1829–1936).
W archiwum przechowywana jest także księga metrykalna z kościoła tuczyńskiego z lat 1776–1818. Są to tym samym jedne z najstarszych akt metrykalnych. Większość kościołów z dekanatu rówieńskiego ma zachowane archiwalia z lat 1827 oraz 1829–1864 – w tym także fara w Równem. Jednak często księgi te są niekompletne i zawierają luki.
Jeśli księgi parafii rzymskokatolickich z miejscowości, które obecnie należą do obwodu rówieńskiego nie znajdują się w tym archiwum, należy ich szukać w Archiwum Państwowym Obwodu Wołyńskiego w Łucku.
Wykazy ludności
W Archiwum Państwowym Obwodu Rówieńskiego, podobnie jak w archiwach polskich, przechowywane są także inne dokumenty będące pomocą w poszukiwaniach przodków. Wśród nich można odnaleźć wykazy parafian oraz spowiadających się z: dekanatów dubieńskiego (lata ok. 1853–1899), ostrogskiego (lata ok. 1852–1890) i rówieńskiego (lata 1852–1907).
Do dyspozycji mamy także olbrzymi zbiór wykazów rewizyjnych z różnych miejscowości od 1811 do 1918 rok. Zespół ten został skatalogowany alfabetycznie według nazwy miejscowości. Przy każdej z nich wymienione są warstwy społeczne oraz religijne (np. szlachta, innowiercy, włościanie, żydzi). Dlatego, zanim zaczniemy poszukiwania w tym archiwum, warto najpierw zajrzeć właśnie do tego katalogu.
Wśród najstarszych wykazów miast można znaleźć: Wykazy rodzinne mieszczan m. Równego z 1874 oraz 1913 roku, Spisy wyborców do Dumy Państwowej Powiatowej Komisji Ostrogskiej z lat 1905–1907 oraz Wykazy rodzinne włościan wołości (gminy) bereżmiowskiej z roku 1903.
Bardzo wiele wykazów ludności zachowało się z okresu II Rzeczpospolitej z lat 1921–1939. Najczęściej dotyczą one miast: Równe, Zdołbunów, Kostopol, Korzec, Bereźne, Ostróg. Z kolei spisy wyborców do Sejmu RP z okresu międzywojennego zachowały się dla: powiatów: sarneńskiego (gminy Antonówka, Bielska Wola, Dąbrowica, Kisoryce, Klesów, Lubikowicze, Rafałówka), kostopolskiego (gminy Ludwipol oraz Stepań). Z kolei z powiatu krzemienieckiego dla gminy Wyszogródek można skorzystać ze spisów wyborców z 1938 roku.
Inne spisy
Dla samego miasta Równe można znaleźć wykaz wyborców tylko z roku 1935 oraz 1938. Można jednak wykorzystać inne spisy: i tak dla Równego dostępne są: Wykazy właścicieli nieruchomości z lat 30. XX wieku; czterotomowa Księga ewidencji ludności m. Równe z 1929 roku; Księgi ruchu ludności miasta Równe obejmująca okres od 1934 do 1939 roku, ale także spory zespół z lat 1935–1938, w którym znajdują się wykazy uczniów szkół i gimnazjum z Równego.
Jeśli poszukujemy informacji na temat osób mieszkających w gminach bereźnickiej, hoszczańskiej, dziadkowieckiej, koreckiej, kostyńskiej (aleksandryjskiej), majkowskiej, międzyrzeckiej, rówieńskich i tuczyńskiej warto zajrzeć do regestrów mieszkańców wymienionych wyżej gmin, którzy w okresie międzywojennym otrzymali obywatelstwo polskie. Dodatkowo w zespole Rówieńskiego starostwa powiatowego (Fond nr 30, opisy 2, 3, 18) znajduje się mnóstwo dokumentów personalnych mieszkańców starających się albo o dostanie polskiego obywatelstwa, albo o jego rezygnację (np. w związku z wyjazdem). Warto wiedzieć, że archiwalia te nie są uporządkowane – poszukiwania więc nie są łatwe, a przy tym bardzo czasochłonne.
W archiwum przechowane są również dokumenty dotyczące posiadania ziemi bądź nieruchomości. I tak Wykazy właścicieli dużych działek zawierają informacje o posiadaczach mających więcej niż 180 ha z powiatów: dubieńskiego (rok 1927), zdołbunowskiego (rok 1926) kostopolskiego (rok 1925), rówieńskiego (rok 1925). Spisy właścicieli mniejszych gruntów należy szukać we wszelkich wykazach podatkowych, spisach płatników składek ubezpieczeniowych oraz innych dokumentów dotyczących ziemi. Trzeba sprawdzić archiwalia odpowiednio dla szukanej miejscowości, gminy, a następnie powiatu.
Inne ciekawe archiwalia, związane pośrednio z gruntami, znajdują się w zespole Rówieńskiego Sądu Okręgowego. Można w nim znaleźć sprawy hipoteczne oraz inne dokumenty dotyczące działek i nieruchomości mieszkańców powiatów: dubieńskiego, krzemienieckiego, ostrogskiego, rówieńskiego i sarneńskiego. Jednakże większość część spraw karnych z tego regionu przechowywana jest w archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy. Aby sprawdzić, czy sprawa karna dotycząca konkretnej osoby znajduje się w archiwum w Równem, wystarczy zajrzeć do odpowiedniej kartoteki archiwalnej. Pośród tych dokumentów znajduje się wielu Polaków.
Bardzo ciekawym dla genealoga zbiorem, niedawno udostępnionym dla badaczy, są jednostki z informacjami o osobach represjonowanych przez władze sowieckie – obywatelach Ukraińskiej Republiki Radzieckiej.
Autor: Sergij Batogowski
***
Oferuję pomoc w poszukiwaniach genealogicznych w archiwach zachodniej części Ukrainy, w tym w Archiwum Państwowym Obwodu Rówieńskiego w Równem. Odszyfrowuję i tłumaczę materiały archiwalne z języka rosyjskiego i ukraińskiego na język polski (i odwrotnie). E-mail – manualll80@gmail.com.
