Na co umierali nasi przodkowie? Przyczyny zgonów w jednej z wielkopolskich parafii

Wpisy dokonywane w księgach zgonów dają nam nie tylko informacje o tym, jaki zawód wykonywali nasi przodkowie, ale także to, na co umierali. Choć często zdarza się, albo z braku wiedzy medycznej, albo niechlujstwa księdza, że najczęstszą “przyczyną” śmierci jest “starość”. Jednak dosyć szczegółowo odnotowywano ten fakt w księdze zgonów parafii Nekla.

Liber Moruorum, czyli księga zgonów obejmująca lata od 1795 do 1843 roku, z parafii rzymskokatolickiej Nekla, znajdują się w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu. Księgę rozpoczyna drukowana instrukcja nowego sposoby dokonywania wpisów parafialnych do ksiąg metrykalnych.

Zarządzenie-instrukcja, zajmująca strony od 1 do 62 – pisana jest w dwóch kolumnach: po lewej w języku niemiecku, po prawej w języku polskim.

Urządzenie jak na przyszłość w układaniu lepszym Metryk kościelnych iako też w przesełaniu corocznej wiadomości o Narodzonych, Umarłych, Zaślubionych i Komunikujących zachować się należy.

My Fryderyk Wilhelm, z Bożey Łaski Król Pruski (etc.) Wiadomo czynimy całemu w Prowinyi naszej Pruss-południowych Duchowieństwu…

Na stronie 62 wpisano różne przyczyny zgonów. Miała to być podpowiedź dla księży – także w formułowaniu późniejszych sprawozdań rocznych. Zachowano oryginalną pisownię.

Schema  F

Spisanie Umarłych, podług Chorób Głównych Głównych inspekcji N. W roku 1766

Imiona chorób głównych:

płci męskiey,  płci żenskiey,  summa obojga

1. Niewczas i nieżywo na świat wydane,
2. Na wielką Chorobę i na Zęby,
3. Na Chrosty,
4. Na Odrę i Ospice,
5. Na Kaszel,
6. Na Chorobę Angielską,
7. Na Robaki, Chrosty w Ustach, i inne Choroby dziecinne,
8. Kobiety przy Porodzeniu,
9. W Połogu po tym,
10. Na Apoplexyą,
11. Na kalectwo i Paraliz,
12. Na Podagrę,
13. Na Suchoty,
14. Na Fluss katarowy, i ciężkość ciężkość Piersiach,
15. Na Puchliznę i Nabrzmienie,
16. Na Dyaryą i na Kolki,
17. Na Febrę, Katarową, malignową,
18. Na Bol w Bokach,
19. Na Kamień,
20. zewnętrzne Wrzody, bolączki, Płyniecie, Uście Krwi,
21. Wypęknięcie,
22. Raka,
23. Z starości , i na Letarg,
24. Na rózne Rodzaie nieszczęśliwych Przypadków.

W instrukcja znajdują się także obszerne uwagi dotyczące sposobu prowadzenia notatek o stanie zdrowia społeczeństwa parafii

Autorka: Ewa Olejnik-Urban