Świętosława, nazywana również Sygrydą, Storradą, Gunhildą, Burislafrą… Władczyni Szwecji, Danii, Norwegii i Anglii, pierwsza polska księżniczka, która na arenę dziejową wdarła się przebojem ukazującym potęgę i zemstę odrzuconej kobiety, która zdolna była wywołać wojnę, by ukarać niewiernego…
Urodziła się między 960 a 972 rokiem, zapewne bliżej tej drugiej daty, jako jedyna znana z imienia córka księcia Polski Mieszka I i jego pierwszej chrześcijańskiej żony, czeskiej księżniczki Dobrawy.
Miała zaledwie kilkanaście lat, a więc była już wieku godnym zamążpójścia, gdy została żoną szwedzkiego monarchy – Eryka Zwycięskiego. Nie było to małżeństwo z miłości. Po pierwsze, Eryk był w wieku jej ojca. Po drugie, kochała innego, także Skandynawa, norweskiego księcia Olafa Tryggvasona. Jego ojcem miał być król Norwegii, Harald Pięknowłosy. Skąd Norweg w państwie Polan? Wedle historyków jako młodzieniec podróżował po Europie, trafiając na dwór Rurykowiczów na Rusi i do polskich Piastów, gdzie najął się do drużyny Mieszka I.
Niestety racje polityczne zwyciężyły. Jako młodziutka dziewczyna przepłynęła Bałtyk, by trafić do obcej sobie ojczyzny, do Skandynawii, którą będzie rządzić i na losy której będzie odtąd wpływać.
Małżeństwo z Erykiem
Wraz z Erykiem miała dwoje dzieci – syna Olafa, późniejszego władcę Szwecji, oraz córkę Holmfrydę. Małżeństwo nie trwało długo – ok. 995 roku Świętosława owdowiała. Bynajmniej jednak nie w sposób naturalny ani na polu bitwy. Eryk od pewnego czasu zdradzał oznaki szaleństwa. Gdy oświadczył, że nordycki bóg Odyn żąda, by złożył w ofierze swego syna Olafa, Świętosława zrozumiała, że niewinne szaleństwa się skończyły. By ratować dziecko, otruła małżonka. Jednocześnie rozpuściła plotkę, jakoby sam Odyn zabił Eryka, a w zemście inny bóg, Thor podpalił świątynię Odyna (świątynię podpalono na rozkaz królowej).
Królowa Sygryda (tak zwano ją w Skandynawii) została młodą wdową. Zalotnicy znaleźli się szybko i licznie. Ponieważ żadnego z nich nie uznała za godnego swej ręki, zgromadziła ich pewnego razu w łaźnie, po czym podpaliła budynek paląc żywcem zalotników. Skutecznie odstraszyła wszystkich. Prawdopodobnie nadal marzyła o Olafie Tryggvasonie, obecnym władcy Norwegii. Olaf jednak zmienił się bardzo od czasu, gdy był wojem w drużynie jej ojca. Stał się władcą żądnym władzy. Owszem, zgodził się na ślub, ale pod warunkiem, że otrzyma tron Szwecji. Oznaczałoby to odsunięcie od władzy młodego Olafa. Na to matka nie mogła przystać. Wtedy Tryggvason zorganizował najazd na Szwecję, by porwać królową, ale przecenił swoje siły. Przegrał.
Podbój kraju i otrucie męża
Sygryda natychmiast wykorzystała fakt, że król Danii, Swen Widłobrody owdowiał, zaoferowała mu swoją rękę, zorganizowała koalicję antynorweską, w skład której weszły Dania, Szwecja i Polska (rządzona już przez jej brata Bolesława Chrobrego). Tymczasem Tryggvason dolał oliwy do ognia, poślubiając norweską księżniczkę Tove. Dochodzi do wojny, której kulminacyjnym punktem jest wielka bitwa morska, podczas której Tryggvason wybiera śmierć, skacząc do wody, byle uniknąć niewoli. Norwegia została podbita przez Danię, a na skroniach Sygrydy znalazła się korona norweska, choć zapewne chciała uzyskać ją w innych warunkach.
Sygryda osiągnęła to, czego chciała, zemstę absolutną. Podbój kraju, śmierć niekochającego mężczyzny. Ale to nie dało jej szczęścia. Nowemu mężowi dała dwóch synów – Haralda i Kanuta, oraz córki – Estrydę i Świętosławę. Jednak relacje z mężem były coraz gorsze i ostatecznie Swen wygnał ją z Danii.
Powrót do Polski, władczyni Anglii
Jako Świętosława powróciła na dwór gnieźnieński swego brata, który przyjął siostrę pod swoją opiekę. Z jej inicjatywy wysłał do Szwecji Brunona z Kwerfurtu z misją chrystianizacyjną, której efektem był ochrzczenie Olafa. Tak jak jej matka Dobrawa, przyniosła chrześcijaństwo do Polski, tak Świętosława światło nowej wiary poniosła dalej, za Bałtyk, do Szwecji.
Po śmierci Swena Widłobrodego, synowie przybyli na dwór wuja, prosząc, by matka powróciła do Danii. Królowa zdecydowała się, ale nie na powrót do Danii, z którą łączyły ją złe wspomnienia, ale do Anglii, gdzie władał młodszy z jej synów, Kanut Wielki. Gdy Kanut oddalił swą pierwszą żonę Aelgifę, nim poślubił kolejną, Emmę, tytularnie to właśnie Świętosława nosiła tytuł królowej Anglii. Była to czwarta monarchia jej podległa.
Nieznane są jej późniejsze losy. Zapewne zmarła po 1022 roku w Anglii. Być może została pochowana w Londynie.
Polska księżniczka, u zaraniu dziejów naszego państwa, potrafiła truć, walczyć o miłość, mścić się straszliwie, dumnie nosić korony czterech północnych państw, zniechęcać zalotników w sposób najokrutniejszy, mimo to, w swych odruchach miłości do mężczyzn, walki o życie syna, potrafiła zachować się tak jak zwykła kobieta. W skandynawskich sagach nadano jej przydomek Storråda – Dumna. Zyskała w tych sagach nieśmiertelną sławę, i aż dziw, że jej nadwiślańska ojczyzna nie poświęciła jej żadnej powieści, obrazu czy filmu.
Autor: Paweł Becker
Pierwotne miejsce publikacji: More Maiorum nr 4(39)/2016.