W rodzinnym archiwum genealoga znajdują się zdjęcia, metryki, kwity, świadectwa i inne dokumenty. Rodzina nie zawsze przechowywała pamiątki rodzinne w odpowiedni sposób. Niektórzy po prostu o to nie dbali, ale znakomita większość archiwaliów, jeśli przetrwała wojenną zawieruchę, została mocno zniszczona. Czasami były one przechowywane na strychu, gdzie panowała wilgoć, albo na przemian upał w lecie, a chłód w zimie. Tak skrajne zmiany temperatur szybko potrafiły zniszczyć papier.
Zapoznajcie się z 10 poradami:
- Wszystkie oryginalne dokumenty, fotografie należy zeskanować (min. 300 DPI) i zachować ich obraz cyfrowy na komputerze. W ten sposób nie musimy za każdym razem wyciągać dokumentu i narażać go na niepotrzebne niebezpieczeństwa. Jeśli ktoś preferuje papier, może także wydrukować zeskanowany dokument.
- Pliki powinniśmy przechowywać na dodatkowym dysku zewnętrznym. Warto wydać 200-300 zł na dodatkową pamięć. Z Internetu, nieświadomie, można pobrać wirusy, które skutecznie usuną pliki z dysku lub doprowadzą do unieruchomienia systemu. Nie zawsze jest możliwość, aby odzyskać wszystkie dane z komputera, a nawet jeśli, to nie są tak tanie rzeczy, jak dysk zewnętrzny.
- Warto zastanowić się także nad tym, czy samo skanowanie starych dokumentów lub książek, nie jest dla nich szkodliwe. Promieniowanie świetlne w nowoczesnych skanerach nie powinno być już w ogóle szkodliwe dla papieru. Na pewno nie wolno przyciskać książek pokrywą skanera, inaczej możemy zniszczyć okładkę i oprawę książki. Jeśli już decydujemy się na kopiowanie/skanowanie książki należy to robić z należytą starannością i ostrożnością. Oczywiście to samo tyczy się fotografii i dokumentów.
- Nierzadko stare fotografie są w dwóch, trzech częściach – podobnie z metrykami czy innymi rodzajami dokumentów. W żadnych wypadku nie należy próbować sklejać ich zwykłą taśmą samoprzylepną. Najlepiej zwrócić o pomoc do konserwatora, który pomoże nam poprawnie naprawić uszkodzone pamiątki.
- W czym przechowywać dokumenty? Na pewno nie powinno przechowywać się papieru w zwykłych koszulkach foliowych (obwolutach). Znacznie przyspieszają starzenie się papieru. Minusem sztucznych koszulek foliowych jest ich nie ekologiczność i fakt, że mogą doprowadzić do rozmazania pisma. Najlepiej przechowywać oryginalne dokumenty i fotografie w teczkach lub kopertach bezkwasowych, a książki w pudłach z tektury bezkwasowej.
- Ze wszystkich dokumentów, fotografii, książek powinniśmy delikatnie usunąć wszelkiego rodzaju spinacze biurowe, zszywki, które z czasem zaczynają rdzewieć, co w efekcie doprowadza do niszczenia papieru. Również plastikowe spinacze mogą niszczyć dokumenty, powodując chociażby odkształcenia papieru.
- Czasami dzieje się tak, że w nasze ręce dostają się dokumenty oraz fotografie, które zostały zaatakowane przez pleśń oraz grzyby. W pierwszym kroku należy je poddać je dezynfekcji, w tym momencie najlepiej skontaktować się z konserwatorem. Duże ilości zalanych książek powinny być poddane głębokiemu zamrażaniu tak szybko, jak to możliwe i w późniejszym etapie wysuszone z pominięciem fazy ciekłej – w tym celu należy skontaktować się z konserwatorem dokumentów. Współczesne papiery o specjalnie wykończonej powierzchni, np. kredowane, w wyniku zalania mogą ulec nieodwracalnemu zniszczeniu.
- Warto pamiętać, aby nigdy nie wyciągać książek lub ksiąg archiwalnych z półek, ciągnąc je za grzbiet. Należy wysunąć tom do przodu, popychając go od tyłu palcami ku przodowi, lub cofnąć sąsiadujące tomy, popychając je lekko ku tyłowi. Dbając o to, aby książki nie były ułożone na półce zbyt ciasno, umożliwimy wyciąganie ich bez uszkadzania okładek.
- W żadnym wypadku nie wolno instalować półek z książkami lub dokumentami w pobliżu kaloryferów.
- Należy chronić książki, dokumenty, rysunki i mapy przed bezpośrednim działaniem światła słonecznego oraz nie oświetlać oprawionych obiektów na papierze punktowym światłem. Zarówno światło słoneczne, jak i sztuczne zawierają promieniowanie ultrafioletowe i emitują ciepło. Oba te czynniki są szkodliwe dla papieru.
Obszerniejszy artykuł p. Anny Bogdali-Balickiej z Archiwum Państwowego w Warszawie, na temat prawidłowego przechowywania rodzinnych archiwaliów, możecie przeczytać w październikowym numerze More Maiorum, który można pobrać w zakładce “Archiwum | 2015“. Polecamy także artykuł “Jak zabezpieczyć bibliotekę i archiwum domowe“.
