151 lat temu, w podwarszawskiej wsi Kamionek, która obecnie jest częścią Pragi-Południe, urodził się twórca polskiej myśli narodowej – Roman Dmowski.
Ignacy Chrzanowski i Władysław Konopczyński w “Polskim Słowniku Biograficznym” pisali o Romanie:
W pierwszych latach szkolnych Dmowski nie grzeszył pilnością: pomimo wielkich zdolności, w drugiej, trzeciej i czwartej klasie siedział po dwa lata. Lecz nastąpił zwrot, pod niemałym wpływem ojca, który nie tracił nadziei, że „Roman jeszcze niejedno zrobi dla Polski”. Jakoż w klasach wyższych wziął się do pracy: przykładał się nade wszystko do historii, łaciny i języka polskiego; znajdował czas i na korepetycje i na lekturę pozaszkolną: pochłaniał „Prawdę” i „Przegląd Tygodniowy”, dzieła Buckle’a, Drapera i Spencera oraz „Historię narodu polskiego” Teodora Morawskiego (źródło)
Jego ojciec – Walenty Dmowski, pochodził z drobnej szlachty podlaskiej. W akcie chrztu Romana Dmowskiego, czytamy:
Stawił się Walenty Dmowski, brukarz z Pragi, lat pięćdziesiąt jeden mający
Chrzestnymi przyszłego sygnatariusza traktatu wersalskiego byli – Jan Zemła – oficjalista skarbowy, oraz Helena Zawadzka. Walenty i Józefa Dmowscy mieli jeszcze sześcioro dzieci – dwójka zmarła w wieku niemowlęcym, córka Maria, mając 18 lat, córka Jadwiga w wieku 27 lat, natomiast pozostała dwójka synów – Wacław i Julian, dożyła dorosłości.
Walenty Dmowski i Józefa Lenarska pobrali się 5 października 1854 r. w parafii MB-Loretańskiej w Warszawie. W akcie dowiadujemy się, że Walenty Dmowski był brukarzem, urodzonym we wsi Wólka Wybranowska (Wybraniecka) w guberni Warszawskiej. Jego rodzicami byli nieżyjący Kazimierz Dmowski i Marianna z Barankiewiczów. W momencie ślubu Dmowski miał 42 lata. Urodził się więc ok. 1812 r. – był niewiele młodszy od swojego teścia, który urodził się w 1807 r.!
Jego wybranką była Józefa Lenarska, panna urodzona w Warszawie, ochrzczona w kościele MB-Loretańskiej. Była córką Ignacego i Marianny Łukasiewicz Lenarskich. Miała 23 lata.
Świadkami ślubu byli – Józef Krzyżanowski – urzędnik magistratu miasta Warszawy, oraz Władysława Wanda – urzędnik rady administracyjnej.
Należy w tym miejscu zaprzeczyć propagowanym przez różne środowiska informacjom, jakoby Walenty Dmowski był analfabetą. Jego podpisów nie było można zobaczyć we wszelkich dokumentach wytworzonych przed administrację zaboru rosyjskiego – w rubryce wpisywano więc, że Dmowski jest niepiśmienny. W akcie ślubu z 1854 r. znajduje się podpis Walentego, jego żony oraz świadków.
Ojciec Romana Dmowskiego oprócz brukarstwa, zajmował się również rybactwem jako dzierżawca jezior skaryszewskiego i gocławskiego. Zmarł w 1884 r., dorabiając się jeszcze własnego domu na Pradze.
Aktu urodzenia Walentego Dmowskiego nie udało się odnaleźć, jednak w parafii MB-Loretańskiej można odnaleźć zapisy, świadczące że w latach 1803, 1818, 1819 i 1821, rodziły się dzieci Kazimierza i Marianny Dmowskich. Informacje te pomogły odnaleźć akt zgonu dziadka Romana Dmowskiego.
Kazimierz Dmowski zmarł 8 maja 1828 r. w domu nr 240 na Pradze. W momencie zgonu miał 60 lat i zostawił po sobie owdowiałą żonę Mariannę. Nie zapisano, gdzie urodził się zmarły, ani jak nazywali się jego rodzice.
Jednak ze strony sejm-wielki.pl, prowadzonej przez dr. Marka Minakowskiego, można dowiedzieć się, że Kazimierz urodził się 15 grudnia 1770 r. we wsi Dmochy Mingosy. Był synem Wawrzyńca Dmowskiego h. Pobóg, zmarłego 15 lipca 1797 r., oraz Agnieszki. Najstarszym znanym przodkiem po mieczu jest urodzony w 1717 r. Kazimierz Dmowski. Jako ciekawostkę można podać, że Jan Długosz pisał w 1462 r. o Pobogach, iż
są skłonni do gniewu, porywczy, wybuchowi (ad iracundiam proni).
W praskiej parafii udało się natomiast odnaleźć akt urodzenia matki Romana Dmowskiego – Józefy Lenarskiej. Na świat przyszła 26 grudnia 1833 r. Ochrzczona została 5 dni później. Stawił się wówczas Ignacy Lenarski – 22-letni czeladnik garbarski w przytomności dwóch świadków – Jana Twardo i Michała Gołębiewskiego. Matką ochrzczonej dziewczynki była 29-letnia Marianna Łukasiewicz.
Poszukiwania aktu ślubu Ignacego i Marianny nie przyniosły oczekiwanego efektu. Udało się natomiast odnaleźć metrykę małżeństwa z roku 1830, w której miłość do końca życia przysięga Bonifacy Ignacy Lenarski. Był to 23-letni czeladnik garbarski, syn Wojciecha i Katarzyny. Panną młodą była Marianna Asnyk.
Akta zgonu z 1833 r. wyjaśnił sytuację. Pod numerem 65 można przeczytać informacje, że zmarła Marianna Lenarska z Asnyków. Ignacy musiał więc w ciągu kilku miesięcy po zgonie Marianny ożenić się z Łukasiewiczową.
Ignacy Lenarski, zgodnie z informacjami podanymi w akcie ślubu, urodził się na Pradze. Jego metryka chrztu znajduje się pod numerem 84 w księdze chrztów parafii MB-Loretańskiej z roku 1807. W tej samej parafii, 16 lat wcześniej, ślub wzięli jego rodzice – Wojciech Lenarski i Katarzyna Januszewska. Również w praskim kościele urodziła się babcia Romana Dmowskiego – Marianna Łukasiewicz. Stało się to 1804 r., jej rodzicami byli Laurenty i Marianna. Niestety skany metryk nie są dostępne on-line.
