Akta gmin w zasobach archiwów państwowych, to bogate źródło do badań genealogicznych. W zależności od tego, jaki jest stan zachowania akt, można spotkać się z różnorodnymi rodzajami dokumentów.
Oprócz mniej „przydatnych” akt, zawierających chociażby przepisy i zarządzenia, akta z zakresu organizacji i funkcjonowania urzędu, księgi uchwał, protokoły zebrań, sprawozdania i budżety gmin itp. są z pewnością przydatne dla historyków zajmujących się historią administracji. Ale znajdziemy tu o wiele bardziej interesujące akta, z których wiedzę do historii rodziny może czerpać genealog.
Ewidencja ludności: znajdują się tutaj księgi ludności stałej, książki meldunkowe oraz wszelkiego typu wykazy i rejestry dotyczące ruchu ludności. Odnajdziemy tu np. księgi kontroli ruchu ludności niestałej lub ewidencje emigrantów i cudzoziemców. Dokumenty zawierają najczęściej informacje o tym, kto w danych latach do gminy przybył, a kto gminę opuścił, o przesiedleniach i wysiedleniach, o osobach zaginionych i poszukiwanych, a także dane statystyczne z powszechnych spisów ludności. Często poszukiwane są akta dotyczące wydawania dowodów osobistych. Sporadycznie takie dokumenty można znaleźć także w aktach gmin – głównie w postaci wniosków o ich wydanie lub rejestrów wydanych dowodów osobistych.
Dokumenty o majątku przodka
Listy wyborców: w tej grupie akt znaleźć można również akta z wyborów na sołtysów, wyborów do organów gmin, a zwłaszcza akta wyborów do Sejmu i Senatu, a w nich listy osób uprawnionych do głosowania, czyli spisy wyborców. Oczywiście zespoły te gromadzą również wykazy samych kandydatów startujących w wyborach.
Akta osobowe: w aktach gmin zachowały się także akta osobowe pracowników urzędów gmin, rad gminnych i sołtysów. Często zawierają odpisy metryk, różnego rodzaju zaświadczenia, świadectwa, odręcznie pisane podania i fotografie, a niekiedy dość bogatą korespondencję w sprawach osobowych, które stanowią cenny dokument dla badacza historii rodziny.
Dokumenty majątkowe: ponadto w aktach gmin znaleźć można także szeroki wachlarz dokumentów dotyczących spraw majątkowych, własnościowych i podatkowych, które pozwolą nam w przybliżeniu poznać status majątkowy naszych przodków. Najczęściej wykorzystywane w badaniach genealogicznych są rejestry gospodarstw rolnych, księgi biercze podatku gruntowego, wykazy właścicieli posiadłości rolnych i leśnych albo wykazy bezrolnych, umowy dzierżawne, odpisy akt notarialnych dotyczących własności ziemi, dokumenty dotyczące sadownictwa, upraw i hodowli. W tej grupie dokumentów znajdują się także wykazy rolników odstawiających przymusowe kontyngenty w czasie okupacji.
Autorka: Zofia M. Jakóbczak
To tylko 30% artykułu. Cały tekst dostępny jest w More Maiorum 4(51)/2017, który można bezpłatnie pobrać poniżej[/notification]
