30 maja 1901 roku w Warszawie w rodzinie Antoniego i Anny urodził się Mieczysław Fogg – piosenkarz, znany z wielu utworów, jak choćby Tango milonga, To ostatnia niedziela czy Jesienne róże. Przodkowie po mieczu trudnili się różnymi zawodami. Wieść niosła, że przybyli z Saksonii. Czy z pewnością tak było? Jeden z dokumentów nie do końca to potwierdza… Co wiemy o jego rodzinie?
U Fogga od dziecięcych lat można było zauważyć zainteresowanie kabaretem i muzyką. W 1910 roku wstąpił do polskiego skautingu. Ukończył warszawskie gimnazjum przy Jezuickiej. Jako niespełna 20-latek został ranny podczas wojny polsko-bolszewickiej. Następnie powrócił do Warszawy i podjął pracę w charakterze kasjera w Warszawskiej Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych. Rok później został skierowany na naukę śpiewu, zaczął wówczas ćwiczyć pod okiem m.in. Eugeniusza Mossakowskiego. W 1925 roku poślubił Irenę z Jakubowskich.
Kariera Fogga rozwijała się coraz szybciej. Koncertował nie tylko w tracie dwudziestolecia międzywojennego, ale też w nowej rzeczywistości po II wojnie światowej. Jego utwory były znane na całym świecie. Koncertował w tak dalekich krajach, jak Stany Zjednoczone, Brazylia, Sri Lanka niemal do końca życia. W ciągu ponad 60-lentim życiu scenicznym dał blisko 16 tysięcy koncertów. Ze względu na długą karierę Mieczysław Fogg jeszcze za życia stał się symbolem kultury polskiej XX wieku. Jedna z anegdot jaka krążyła o artyście w PRL-u głosiła, że kiedy polscy archeolodzy odkopali starożytną mumię w Egipcie ta zapytała ich „Czy Mieczysław Fogg jeszcze śpiewa?”.
Mieczysław Fogg: zmiana nazwiska
Mieczysław Fogiel został ochrzczony w parafii Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie w dzielnicy Praga. Do kościoła 8 czerwca 1901 roku przyszedł Antoni Fogiel – mający 27 lat, tokarz w Pradze i w obecności dwóch świadków – Feliksa Fogiela – lakiernika oraz Adolfa Fogiiela – właściciela domu – obu z Pragi, zgłosił iż w Pradze przy ulicy Folwarcznej 30 maja 1901 roku urodził się chłopiec, któremu nadano imię Mieczysław. Jego matką była Anna z Beków mająca 22 lata.
Na marginesie aktu znajduje się dopisek z października 1946 roku, w którym na mocy decyzji prezydenta m. Warszawy zmienia się nazwisko “Fogel” na nazwisko “Fogg”.
Wiemy, że ojciec – Antoni Fogel – był maszynistą kolejowym, zaś matka – Anna – prowadziła sklep w kamienicy na rogu ulicy Długiej i Freta (pod adresem ul. Freta 1, gdzie rodzina mieszkała).
Mieczysław Fogg: podpisy przodków
Rodzice Mieczysława – Antoni i Anna – pobrali się również w praskim kościele parafialnym MB Loretańskiej. Ceremonia zaślubin miała miejsce 19 stycznia 1896 roku. W dokumencie małżeństwa odnotowano, że Antoni Fogel (Fogiel) to kawaler, urodzony w Warszawie, a zamieszkały przy ulicy Wołomińskiej w Pradze. Jego rodzicami – a więc dziadkami Mieczysława Fogga – byli Adolf i Teofila Fogielowie.
Panna młoda – Anna Bek – była panną, mieszkała przy ulicy Wiosennej z ojcem, a urodziła się we wsi Rudno w radzymińskim powiecie. Jej rodzicami buli Karol i Ludwika. Pod aktem podpisy złożyli państwo młodzi: Antoni Fogiel oraz Anna Bek (podpisała się jako Beck) oraz świadkowie ślubu: Karol Bek i Adolf Waldek.
Do tzw. allegat, czyli załączników (dowodów) do aktów małżeństw parafii MB Loretańskiej, dołączono odpisy aktów urodzeń rodziców Mieczysława Fogiela (Foga). Okazuje się, że ojciec Antoni urodził się 30 stycznia 1874 roku. Chrzciny odbyły się, jak na ówczesne czasy, stosunkowo późno, bo 6 kwietnia 1874 roku. Narodziny syna zgłosił ojciec – Adolf Fogel – mający 33 lata. Określony został jako obywatel. Matką była wówczas 32-letnia Teofila z domu Jezierska.
Mieczysław Fogg: pradziadek majster ciesielski
Oryginalny akt urodzenia został spisany w parafii Nawiedzenia NMP w Warszawie. Treść obu dokumentów jest zbieżna, a pod oryginalnym aktem nie widnieje podpis Adolfa Fogiela. Jednakże w dokumencie, na samym końcu, wyraźnie zaznaczono, że “Akt ten oświadczającemu i świadkom przeczytany, my, oświadczający i świadkowie podpisaliśmy”.
Kolejnym odszukanym dokumentem jest akt małżeństwa dziadków Mieczysława Fogiela (Fogga) – Adolfa i i Teofilii. Związek małżeński został zawarty w parafii św. Jana w Warszawie 29 maja 1864 roku. W dokumencie tym zapisano, że pan młody to Adolf August (dwojga imion) Fogel – kawaler, czeladnik ciesielski, zamieszkały przy ulicy Krzywekoło w Warszawie. Urodził się w Dębie Małym w guberni warszawskiej jako syn Ignacego – majstra ciesielskiego i Agaty z Świątkowskich. Panna młoda również nosiła dwa imiona – Teofila Franciszka. Była panną, córką już nieżyjącego Ignacego – majstra szewskiego i żyjącej Julianny z Izydorowiczów. Pod aktem podpisy złożyli państwo młodzi oraz świadkowie ślubu.
Podobnie, jak w przypadku parafii MB Loretańskiej, tak i do aktu ślubu pradziadków bohatera artykułu – Adolfa Augusta Fogiela i Teofili Franciszki Jezierskiej – zachowały się dowody do akt małżeństw. W odpisie aktu urodzenia z parafii Okoniew, gdzie został ochrzczony pan młody, odnotowano, że narodziny syna zgłosił jego ojciec Ignacy Fogel – cieśla. Dziecko urodziło się 1 stycznia 1840 roku w Dębem.
Mieczysław Fogg: Fogel czy… Vogel?
Co najmniej czworo dzieci Ignacego i Agaty Fogelów (Fogielów) urodziło się w Warszawie. Troje: Edward Józef Teodor (1833), Marcjanna Salomea (1836) i Florentyna Wiktoria (1837) zostało ochrzczonych w parafii św. Krzyża, zaś dwoje – Stanisław Ignacy (1842) – zapisano pod nazwiskiem Faygiel (!) i Weronika (1852) w parafii MB Loretańskiej.
W akcie urodzenia – najprawdopodobniej pierwszego syna Edwarda Józefa Teodora z 1833 roku – Ignacy Fogiel odnotowany jest jako wyrobnik mający 30 lat. Co istotne jednak, Ignacy złożył pod aktem swój podpis jako Ignatz Vogel vater.
W książce Dariusza Michalskiego Poletko Pana Fogga, czytamy:
Ewolucja zapisu nazwiska Fogiel w wersji ostatecznej jest trochę skomplikowana. W zaborze carskim wydano ukaz, który zmuszał osoby posiadające nazwisko rozpoczynające się od litery V na jej zmianę na F. Konsekwencje tego były różne: pojawiły się formy Fogel i, zmiękczona, Fogiel, co zależało od… pisarza parafialnego. Ponieważ często współmałżonkowie oświadczali, że są niepiśmienni – zostawało tak, jak zapisano w aktach. Jednak tam, gdzie pojawiały się podpisy, znalazłem wszelkie możliwe formy pisowni naszego nazwiska: Vogel i Vogiel, Fogel i Fogiel. […] Majster ciesielski Ignacy Fogel (1802–1873), syn Fryderyka Fogla (Vogla) i Christine z domu de Kinast, był pradziadkiem Mieczysława; prababką Agata ze Świątkowskich (1815–data śmierci nieznana).
Mieczysław Fogg: migranci z Saksonii czy Monarchii Habsburskiej?
Ślady Ignacego Fogela znajdujemy w parafii Stare Babice oddalonej od Warszawy o zaledwie 13 kilometrów. Tamże, 29 stycznia 1826 roku, ślub wzięli:
- Ignacy Fogel, młodzian, zamieszkały we wsi Lipków, a urodzonym w Noyenbergu w kraju austriackim. Był synem żyjącego Friedricha i zmarłej już Krystyny de Kinast. Rodzice zajmowali się pończosznictwem. Urodził się ok. 1799 roku.
- Agata Świątkowska, córka Stefana i Rozalii, zamieszkałych na ekonomii, urodzoną we wsi Jurki. Urodziła się ok. 1824 roku.
W tejże parafii, cztery lata później, związek małżeński zawarł także (prawdopodobny) brat Ignacego – Krystian Fryderyk. Według tego dokumentu Fogel urodził się we wsi Oberlungwitz w kraju saskim jako syn Fryderyka – byłego wojskowego (!) oraz Rozalii z Lessych. Czy Krystian Fryderyk to przyrodni brat Ignacego? Powtarzalność nazwiska, miejsce ślubu i imię ojca mogłoby na to wskazywać. Wątpliwości jednak budzi po pierwsze miejsce urodzenia, zdecydowanie inny zawód ojca oraz imię i nazwisko matki.
Jako miejsce urodzenia pradziadka Mieczysława Fogga – Ignacego – podaje się “Nayenburg”. Być może o wieś Neuenburg w kraju środkowoczeskim niedaleko Pragi – Nymburk. Ta sprawa wymaga więc dalszego genealogicznego śledztwa, aby poznać korzenie osadników Volegów.